Modelowanie transakcji typu leveraged buyout (LBO) w Excelu może wydawać się skomplikowane, jednak zrozumienie jego podstawowych elementów i zastosowanie logicznej struktury pozwala na stworzenie użytecznego narzędzia analitycznego. LBO to transakcja, w której duża część ceny zakupu spółki finansowana jest długiem, a pozostała część pochodzi ze środków własnych kupującego. Celem jest wykorzystanie dźwigni finansowej do zwiększenia zwrotu z kapitału własnego.
Zrozumienie kluczowych założeń modelu LBO
Przed rozpoczęciem budowy modelu w Excelu, kluczowe jest zdefiniowanie podstawowych założeń dotyczących transakcji. Należą do nich: cena zakupu spółki, struktura finansowania (udział długu i kapitału własnego), koszty transakcyjne, a także projekcje finansowe docelowej spółki. Założenia LBO stanowią fundament całego modelu, dlatego ich precyzyjne określenie jest niezbędne dla uzyskania wiarygodnych wyników. Należy również uwzględnić przyszłe przepływy pieniężne, które posłużą do obsługi długu i generowania zysków dla inwestora.
Określenie ceny zakupu i struktury finansowania
Pierwszym krokiem w budowie modelu jest ustalenie ceny zakupu spółki, która zazwyczaj jest wynikiem negocjacji. Następnie należy określić, w jaki sposób transakcja zostanie sfinansowana. Standardowo wyróżnia się kapitał własny kupującego (equity) oraz różne rodzaje długu (np. kredyt bankowy, obligacje, dług podporządkowany). W prostym modelu LBO, te proporcje będą kluczowymi danymi wejściowymi. Przykładowo, jeśli cena zakupu wynosi 100 mln zł, a finansowanie ma być w 70% oparte na długu, to kwota długu wyniesie 70 mln zł, a kapitału własnego 30 mln zł.
Budowa podstawowych arkuszy w Excelu
Model LBO zazwyczaj składa się z kilku powiązanych ze sobą arkuszy roboczych. Najczęściej spotykane to: arkusz z założeniami, arkusz projekcji finansowych oraz arkusz analizy transakcji.
Arkusz założeń (Inputs)
Ten arkusz powinien zawierać wszystkie kluczowe dane wejściowe do modelu. Należą do nich: cena zakupu, struktura finansowania, koszty transakcyjne (np. opłaty prawne, doradcze), warunki kredytowe (oprocentowanie, harmonogram spłat), a także prognozy dotyczące kluczowych wskaźników operacyjnych docelowej spółki (np. przychody, marża EBITDA, nakłady inwestycyjne). Organizacja arkusza założeń jest kluczowa dla przejrzystości i łatwości edycji modelu w przyszłości.
Arkusz projekcji finansowych (Projections)
W tym arkuszu budujemy historyczne i prognozowane sprawozdania finansowe docelowej spółki, najczęściej rachunek zysków i strat oraz bilans. Projekcje powinny opierać się na założeniach z poprzedniego arkusza. Należy uwzględnić wpływ transakcji LBO, taki jak nowe koszty finansowe wynikające z zaciągniętego długu, a także potencjalne zmiany w efektywności operacyjnej. Tworzenie projekcji finansowych wymaga dokładnego zrozumienia mechanizmów biznesowych spółki.
Arkusz analizy transakcji (LBO Analysis)
Ten arkusz jest sercem modelu. Tutaj łączymy dane z poprzednich arkuszy, aby ocenić opłacalność transakcji LBO. Kluczowe elementy to:
- Struktura kapitałowa po transakcji: Pokazuje, jak zmienia się bilans spółki po dodaniu nowego długu i kapitału własnego.
- Harmonogram obsługi długu: Oblicza odsetki i raty kapitałowe, które spółka musi spłacić z generowanych przepływów pieniężnych.
- Przepływy pieniężne dla inwestora: Oblicza wolne przepływy pieniężne dostępne dla kupującego po obsłużeniu długu i wykonaniu niezbędnych inwestycji.
- Wskaźniki rentowności: Oblicza kluczowe wskaźniki, takie jak wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) i zwrot z zainwestowanego kapitału (Cash-on-Cash Return), aby ocenić, czy transakcja jest atrakcyjna.
Kluczowe formuły i funkcje Excela w modelu LBO
Do budowy modelu LBO wykorzystuje się standardowe funkcje Excela, ale niektóre są szczególnie przydatne.
Formuły do obliczania obsługi długu
Do obliczania odsetek od długu często stosuje się funkcję SUMA.ILOCZYNÓW (SUMPRODUCT) w połączeniu z warunkami określającymi okresy, w których dane zadłużenie jest oprocentowane. Podobnie, do obliczania harmonogramu spłat kapitału można użyć funkcji PMT lub IPMT i PPMT, w zależności od potrzeb. Zarządzanie długiem w modelu wymaga precyzyjnych formuł.
Obliczanie wolnych przepływów pieniężnych (FCFF)
Wolne przepływy pieniężne dla firmy (Free Cash Flow to Firm) są obliczane zazwyczaj jako zysk przed opodatkowaniem i odsetkami (EBIT) pomnożony przez (1 – stawka podatkowa), dodany amortyzację i pomniejszony o nakłady inwestycyjne (CAPEX) oraz zmiany w kapitale obrotowym. Formuła ta często wygląda następująco: EBIT * (1 - Podatek) + Amortyzacja - CAPEX - Zmiany w Kapitale Obrotowym. Przepływy pieniężne są kluczowe dla oceny zdolności spółki do obsługi długu.
Obliczanie wskaźników zwrotu
Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) jest obliczana przy użyciu funkcji IRR lub XIRR (jeśli przepływy nie są regularne). Zwrot z zainwestowanego kapitału (Cash-on-Cash Return) to suma przepływów pieniężnych dla inwestora podzielona przez zainwestowany kapitał własny. Te wskaźniki inwestycyjne pozwalają na porównanie różnych scenariuszy transakcyjnych.
Testowanie i analiza wrażliwości
Po zbudowaniu podstawowego modelu, kluczowe jest przeprowadzenie analizy wrażliwości. Polega ona na zmianie kluczowych założeń (np. przychodów, marży, oprocentowania długu) i obserwowaniu, jak wpływa to na wyniki transakcji, takie jak IRR. Pozwala to zrozumieć, które czynniki mają największy wpływ na sukces LBO. Analiza wrażliwości jest nieodłącznym elementem każdego profesjonalnego modelu finansowego.
Scenariusze optymistyczny, bazowy i pesymistyczny
Dobrym zwyczajem jest przygotowanie trzech scenariuszy dla kluczowych założeń: optymistycznego, bazowego i pesymistycznego. Pozwala to na ocenę potencjalnego zakresu wyników transakcji i zrozumienie ryzyka związanego z projekcjami. W ten sposób można lepiej przygotować się na różne okoliczności rynkowe.
Budowa prostego modelu LBO w Excelu to proces wymagający zrozumienia podstaw finansów korporacyjnych i umiejętności technicznych w zakresie arkuszy kalkulacyjnych. Poprawnie zbudowany model stanowi potężne narzędzie do oceny opłacalności transakcji i podejmowania świadomych decyzji inwestycyjnych.
Dodaj komentarz